Böbrek Taşları ve Diyet Tedavileri

Kalsiyum Oksalat ve Kalsiyum Fosfat Taşları:

• Kalsiyum taşları alkali yapıda olduğu için idrarı asit yapmak gereklidir. Bu durumda diyette et, yumurta , balık, tavuk, tahıllar, kırmızı erik ve mürdüm eriğine ağırlık verilebilir. 
• Günlük idrar miktarı en az 2 lt olacak şekilde hasta bol sıvı almalıdır (2,5-3 lt). Bu yolla kristalloidlerin üriner konsantrasyonu azaltılarak süpersatürasyonu önlemek mümkün olur.
• Oksalat içeriği zengin besinlerin kısıtlanması gerekir ; ıspanak, maydanoz, semizotu, pancar, çilek, zerdeçal (yüksek miktarda), çay (siyah, yeşil), kuruyemişler (badem, fıstık, ceviz), buğday kepeği, tam buğday ürünleri, çikolata vs. 
• Oksalat içeriği yüksek olan çay, kahve veya meyve suları yerine SU tercih edilmelidir.
• C vitamini alımı sınırlandırılır. Takviye kullanılması önerilmez.
• Üriner oksalatı azaltmaya yönelik diyet önerileri arasında; Oksalobakter formigenes içeren probiyotik kullanımı ve diyetle oksalat alımının azaltılması yer almalıdır.

Okzalattan zengin besinler:

• Taze fasulye
• Pancar
• Bamya
• Patates
• Domates
• Ispanak
• Pazı
• Hindiba
• Roka
• Tere
• Ebegümeci
• Maydanoz
• Dereotu
• Kırmızı erik
• İncir
• Ahududu

İdrarı Nötr yapan Besinler:

• Tereyağı
• Margarinler
• Sıvı yağlar
• Şeker
• Bal
• Nişasta

Kalsiyum Oksalat Taşlarında Taş Oluşumunu Engellemeye Yardımcı Besin Önerileri:

• İdrarı alkali yapan besinler: Süt, sebze ve meyveler (kısıtlananlar dışındaki sebze ve meyve çeşitleri).
• Limon/Portakal Suyu: Böbreklerde taş oluşumunu engelleyen sitrat maddesini içerirler. Ayrıca, idrarı alkali hale getirerek en sık görülen taş cinsi olan kalsiyum oksalat oluşumunu azaltırlar.
• Hindistancevizi: Taş oluşumunun erken evrelerine etki ederek kristallerin çökmesini ve büyümesini engeller.
• Ananas: İçeriğinde fibrini parçalayan enzimler mevcuttur, bu sayede taş oluşumunu engeller. Lifli besinler, idrarla kalsiyum atılımını azaltır.
• Muz: B vitamininden zengin içeriği ile, taşların yapısını oluşturan oksalik asidi parçalayarak böbrek taş oluşumunu engeller.
• Havuç: Yüksek pirofosfat içeriği ile taş oluşumunu engelleyici bir etkiye sahiptir.

Kalsiyum Fosfat Taşlarında Kaçınılması Gereken Besinler:

• Salam, sosis ve benzeri sakatat ürünleri, av etleri, alkollü içecekler.
• Et: Günde en fazla 100 gram tüketilmelidir.
• Yağ ve şeker: Kısıtlı miktarda alınmalıdır.
• Çay, kahve, süt ve peynirler: Kısıtlı miktarda tüketilmelidir.
• Kalsiyum Fosfat Taşlarında Tüketilmesi Serbest Olan Besinler:
• Sebzeler ve idrarı alkali yapan yiyecek ve içecekler (süt - kısıtlı miktarda, mineral suları vb.).
• Limon, portakal ve suları; et, yumurta, peynir, tahıllar, erik, armut gibi.
• Bol miktarda sıvı alınmalıdır.
• Bikarbonat içeriği yüksek maden suları tüketilmelidir.

Ürik Asit Taşları:

• Pürinden fakir diyet tedavisi uygulanmalıdır.
• Kırmızı et ve deniz ürünleri (hamsi, sardalya) tüketimi azaltılmalıdır.
• Bol sebze, yeterli miktarda meyve, az yağlı yoğurt ve tam tahıllı besinler tüketilmelidir.
• Kişiye uygun ideal kilo korunmalıdır.
• Pürin içeriği yüksek besinlerden kaçınılmalıdır: Organ etleri, ançüez, ringa balığı, sardalya, et suyundan yapılmış soslar ve çorbalar, dana eti, tavuk, sakatatlar, mantar, ıspanak, kuşkonmaz, karnabahar, pazı, ıspanak, semizotu, bulgur, kuru baklagiller.

Bu besinlerin içinden günde sadece bir tanesi birer porsiyon seçilerek yenilebilir. 2 köfte kadar et / tavuk / balık veya 8 yemek kaşığı pazı / ıspanak / semizotu / karnabahar / kurubaklagil veya 4 yemek kaşığı mantar / kuşkonmaz gibi.

Sistin Taşları:

• Sistin kristalleşmesini önlemek için hasta günde 3-4 lt sıvı almalıdır. 
• Düşük sodyum alımı olmalıdır.
• Hayvansal protein alımının kısıtlanmalıdır.
• Kavun, misket limonu, portakal ve taze domates suyu gibi sebze ve meyveler tüketilebilir.
• Yeterli miktarda kalsiyum alınmalıdır (günde 2-3 kase yoğurt vb.)
• Günlük alınan posa miktarı artırılmalıdır. ( meyve, sebze, kuru baklagil, tam tahıllar, yağlı tohumlar)

Genel Tavsiyeler:

• Yeterli miktarda sıvı alımı sağlanmalı,
• Kalsiyum alımı arttırılmalı, yüksek oksalat içeren yiyecekler sınırlandırılmalı,
• Tuz alımı sınırlandırılmalı,
• İhtiyaç duyulan miktarda, yeteri kadar protein alımı sağlanmalı,
• Vücudunuzu susuz bırakan her türlü yiyecek ve içecekten (alkol, aşırı miktarda günde 5-6 bardaktan fazla çay, kahve vb.) kaçınılmalı,
• Günlük C vitamini alımının
• Günlük fiziksel aktiviteler yapılmalı, hareketsiz yaşam tarzından uzak durulmalı,
• “Yaşam boyu sağlık” için diyetisyene danışılmalı, sağlıklı bir beslenme planı uygulanmalıdır.

Şevval Memiş